'Hacking Stroke': precisie preventie voor beroerte met eHealth
11 mei, 2021
Vandaag is het de Europese dag van de beroerte. Beroertes zijn nog steeds één van de belangrijkste oorzaken van lichamelijke beperking en overlijden in Nederland. Al kunnen we een beroerte steeds beter behandelen, vóórkomen is natuurlijk waar het om gaat. Om een beroerte te voorkomen is het zaak die mensen te identificeren die een verhoogd risico lopen op een beroerte zodat er op tijd voorzorgsmaatregelen kunnen worden getroffen. Momenteel schatten huisartsen dit risico vooral in aan de hand van traditionele risicofactoren, denk aan: leeftijd, diabetes, hoge bloeddruk, cholesterol en roken.
Vrouw-specifieke risicofactoren
Uit onderzoek blijkt steeds duidelijker dat bij vrouwen naast voornoemde traditionele, ook andere factoren het risico op een beroerte sterk kunnen verhogen. Deze vrouw-specifieke risicofactoren zijn bijvoorbeeld migraine, bloedstollingsstoornissen en zwangerschap gerelateerde aandoeningen.
Tot nu toe worden door huisartsen géén van deze vrouw-specifieke factoren meegenomen in de risicoschattingen. Hierdoor blijft waarschijnlijk onopgemerkt dat tienduizenden vrouwen in Nederland een verhoogde kans op een beroerte hebben. Voor deze groep worden nog geen voorzorgsmaatregelen getroffen, en dat is zonde. Hoog tijd dus voor verandering, en voor meer en betere voorlichting over het vóórkomen van beroertes in de huisartsenpraktijk. Bij NeLL werken we in nauwe samenwerking met de afdeling neurologie en public health & eerstelijns geneeskunde van het LUMC aan het onderzoek ‘Hacking Stroke’, dat als doel heeft om deze verandering in gang te zetten.
‘Hacking Stroke’ voor huisarts en patiënt
Essentieel is om vrouwen met een verhoogd risico op een beroerte in een vroegere fase te identificeren zodat huisartsen eerder kunnen ingrijpen met preventieve maatregelen. Dit kan alleen als alle risico verhogende factoren - vrouw-specifieke, traditionele en mogelijk nog onbekende factoren- in onderlinge samenhang worden onderzocht. Hiervoor is een omvangrijke en complexe database nodig, evenals nieuwe analysemethoden die om kunnen gaan met deze ‘big data’.
In het ‘Hacking Stroke’ onderzoek wordt data van miljoenen Nederlandse huisartspatiënten geanalyseerd, volgens de geldende privacy richtlijnen, door middel van ‘Artificial Intelligence’ (AI). Dit zijn complexe rekenkundige modellen uit de informaticawetenschappen. We werken in dit onderzoek samen met informatica-experts van de Vrije Universiteit (VU), het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Zo kunnen we ook de geneeskunde te laten profiteren van deze nieuwe technologieën. Ons onderzoek zal uiteindelijk leiden tot een software applicatie voor huisarts én patiënt, waarmee automatisch en zeer nauwkeurig het beroerterisico van patiënten kan worden bepaald en inzichtelijk kan worden weergegeven aan de patiënt.
Wat betekent dit concreet?
Voor de patiënt. Hoofddoel is om bij vrouwen met een verhoogd risico op een beroerte dit risico in een veel vroeger stadium te herkennen, zodat er eerder preventieve maatregelen kunnen worden ingezet om beroertes (in de toekomst) te voorkomen. Enkel het rapporteren van het risico is daarbij niet genoeg. Het streven is om patiënten beter mee te nemen in het zelfmanagement van hun beroerterisico met de huisarts als eerste aanspreekpunt, én door de communicatie tussen arts en patiënt over dit onderwerp te bevorderen. We weten hoe moeilijk het is voor veel patiënten om de veelheid aan informatie te verwerken die zij krijgen tijdens een consult. Daarom zal deze applicatie worden ontwikkeld op een manier die naadloos aansluit bij de beleving van de patiënt. In samenwerking met een team van psychologen, huisartsen en natuurlijk de patiënten zelf.
Risico’s worden in deze applicatie op meerdere manieren inzichtelijk weergegeven. Ook geven we aan hoe bepaalde risicofactoren het risico op een beroerte verhogen. Dit laatste heeft als doel de patiënt beter te informeren over de impact van bepaalde risicofactoren zoals roken en een hoge bloeddruk. Dit kan de patiënt motiveren in het aanpakken hiervan.
Voor de arts. De huisarts wordt middels de ‘Hacking Stroke’-applicatie op tijd gealarmeerd wanneer een vrouw met een verhoogd risico op een beroerte op het spreekuur komt. Dit stelt de huisarts in staat tijdig preventieve medicijnen voor te schrijven of leefstijlinterventies te starten. Daarnaast hopen we mogelijk nieuwe verbanden en factoren op het spoor komen die kunnen leiden tot nieuw onderzoek naar risicofactoren, en die mogelijk zelfs leiden naar aanknopingspunten voor nieuwe behandelingen.
Samenwerking als sleutel voor innovatie
Momenteel bevind ik mij in het laatste half jaar van mijn PhD, waarbij ik mij richt op de bovenstaande uitdaging. Het onderzoek wordt primair uitgevoerd door de afdeling neurologie van het LUMC, maar in nauwe samenwerking met de public health & eerstelijns geneeskunde, epidemiologie, biostatistiek en de afdeling neurologie van het UMCU. Daarnaast zijn er bij NeLL huisartsen, designers en gedragswetenschappers die meekijken en -denken. Natuurlijk zijn de patiënten ook betrokken bij het maken van deze plannen en denken zij mee over de implementatie.
Zo’n multidisciplinaire samenwerking is essentieel omdat veel kennis samen moet komen om een AI model te implementeren in de zorgpraktijk. Bij deze uitdaging het gaat niet alleen om kennis maar ook om goede organisatie. Alle seinen moet op groen staat voor dat begonnen kan worden met implementatie van de modellen. Dit betekent dat huisartsen en praktijkondersteuners aangehaakt zijn, maar ook dat technische integratie in huisarts-informatiesystemen en de beschikbaarheid van de data voor de modellen er zijn. We zijn daarbij heel dankbaar deel uit te mogen maken van de Gezonde Zorg, Gezonde Regio-samenwerking bestaande uit huisartsengroepen Rijncoepel, Zorggroep Katwijk, Alphen op één Lijn, en daarnaast ook Health Base, STIZON en Zorg & Zekerheid. Mijn PhD combineer ik sinds ruim twee jaar met de rol van algemeen manager bij NeLL. Deze coördinerende managersfunctie biedt een mooie synergie met mijn onderzoek, omdat het helpt verbanden te leggen tussen verschillende partijen en innovaties. Tot slot is er voor innovatie dikwijls een eerste zet nodig. In mijn geval kwam deze van de Hartstichting in de vorm van een Innovatiesubsidie en een Dekkerbeurs, iets waar ik zeer dankbaar voor ben.
Auteur: Hine van Os