Patiënten met Virtual Reality voorbereiden op een hartoperatie

23 februari, 2022

De resultaten van een pilot studie van het NeLL laten zien dat het gebruik van Virtual Reality (VR) een veelbelovend middel is in het voorbereiden van patiënten op een hartkatheterisatie. Deelnemers waren tevreden over de VR-beleving en voelden zich beter geïnformeerd en voorbereid. De VR-toepassing zou potentieel kunnen bijdragen aan het verminderen van negatieve psychologische gevolgen na medische ingrepen zoals hartoperaties.

Achtergrond
In dit onderzoek hebben we de bruikbaarheid en tevredenheid onderzocht van een Virtual Reality (VR) toepassing voor patiënten die ingepland stonden voor een electieve hartkatheterisatie. Over het algemeen is de klinische opname voor een dergelijke ingreep kort, maar na de operatie ontstaan regelmatig psychische klachten. Over het algemeen wordt geschat wordt dat ongeveer 30 tot 50% van de patiënten na een hartoperatie last krijgt van symptomen van depressie en posttraumatische stressstoornis. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat educatie en voorlichting voorafgaand aan een medische ingreep een veelbelovende methode is om de mate van nadelige psychologische gevolgen te beperken. Door patiënten goed te informeren en voor te lichten over het zorgproces, zoals operatie- en ziekenhuisopnameprocedures, kunnen patiënten zich meer op hun gemak voelen, minder stress ervaren, en beter worden voorbereid op ziekenhuisopname en operatie. Het gebruik van nieuwe technologieën, zoals VR, is een veelbelovend middel voor voorlichting van patiënten, die mogelijk stress-gerelateerde reacties zou kunnen verminderen of voorkomen. 

VR-toepassing Pre-View
In de VR-toepassing ‘Pre-View’ doorlopen patiënten een interactieve, virtuele weergave van het hele zorgproces rondom de hartkatheterisatie zoals deze wordt uitgevoerd in het Leids Universitair Medisch Centrum. Van het betreden van het ziekenhuis voor de opname, tot aan het moment van ontslag, en alles daar tussenin (denk aan: de route inclusief lift naar de cardiologie afdeling, de uitleg van verpleegkundigen en specialisten, het vervoer in een ziekenhuisbed naar de operatiekamer, etc.). De VR-beleving werd weergegeven door middel van video’s en interactieve foto's. Onderwerpen als ”Wat gebeurt er als ik eenmaal wordt opgenomen op de afdeling? Welke kleding heb ik nodig?”, maar ook onderwerpen als “Welke medicatie wordt er na de ingreep gegeven?”, “Mag ik eten voor de operatie?” komen aan bod tijdens de ervaring. De ervaring is volledig interactief; patiënten kunnen objecten of personen selecteren (bijv. verpleegkundige, cardioloog) door er enkele seconden naar te staren, en zo meer informatie te krijgen over relevante onderwerpen die verband houden met het zorgproces in elke fase van het verblijf. Verdere interactie vindt plaats via korte quizzen, bijvoorbeeld het kiezen van de juiste verdieping in de virtuele lift wanneer patiënten hun weg door het ziekenhuis naar de cardiologie moeten vinden. De VR-ervaring duurde ongeveer 20 minuten, afhankelijk van de tijd die een patiënt in elke module doorbrengt.

Het onderzoek
In een pilot studie kregen acht patiënten de mogelijkheid om voorafgaand aan hun electieve hartkatheterisatie de VR-beleving te gebruiken. De gemiddelde leeftijd van deze patiënten was 67 jaar. De helft van de deelnemers koos ervoor om de VR-ervaring in het ziekenhuis te ondergaan, de andere helft thuis. Direct na het voltooien van de VR-ervaring werd de deelnemers gevraagd om een vragenlijsten in te vullen waarin hun ervaringen in kaart zijn gebracht. 

De resultaten
De resultaten tonen aan dat deelnemers een hoge mate van aanwezigheid ervaren in de virtuele omgeving (het gevoel te hebben ‘er te zijn’). De deelnemers vonden de VR-applicatie goed bruikbaar en de patiënttevredenheid was hoog. Alle deelnemers waren het eens (n=4) of helemaal eens (n=4) met de stelling dat Pre-View effectief was in termen van zich beter geïnformeerd voelen over het zorgproces van hartkatheterisatie. Ten slotte antwoorde 7 van de 8 deelnemers dat zij het eens of helemaal eens waren met de stelling dat Pre-View effectief was geweest om zich voorafgaand beter voorbereid te doen voelen, en erkenden ze de (potentiële) effectiviteit van Pre-View bij het verminderen van negatieve psychologische gevolgen na hartkatheterisatie.

Conclusie 
De voorlopige resultaten suggereren dat Pre-View een bruikbaar en acceptabel voorlichtings- en voorbereidingsinstrument is voorafgaand aan een hartkatheterisatie. Tevens is de potentie van Pre-View in het verminderen van psychologische klachten na de ingreep aangetoond. Echter, meer onderzoek is nodig om de effecten van dergelijke VR-toepassingen te onderzoeken als een hulpmiddel om patiënten beter voor te bereiden op medische procedures, evenals de effectiviteit in termen van fysieke en psychologische gezondheid. 

Lees hier het volledige artikel

Met dank aan Andy Jansen, oprichter van Pre-View, voor het leveren van de apparatuur en voor het ontwikkelen van de VR-beleving in samenwerking met het bedrijf Dutch VR. We willen ook alle ziekenhuis- en medische staf bedanken voor hun medewerking bij het ontwikkelen van de VR-beleving, en alle betrokken patiënten voor hun deelname aan dit onderzoek. Tot slot willen we Marjolein Elderhorst bedanken voor haar steun bij het ontwerp en de inhoud van de VR-ervaring.

Auteurs: Jiska Aardoom, Alex Hilt, Tamar Woudenberg, Douwe Atsma, Niels Chavannes.