Clinical DECIsion Support System voor cardiovasculair risicomanagement in de eerstelijnszorg: Een verantwoordelijkheid- en aansprakelijkheidsperspectief

29 mei, 2025

Artificial intelligence (AI) vindt steeds vaker zijn weg naar de gezondheidszorg en biedt veelbelovende mogelijkheden voor vroegtijdige risicodetectie en gepersonaliseerde ondersteuning. Tegelijkertijd roept de inzet van AI in de klinische praktijk belangrijke vragen op over betrouwbaarheid, ethisch gebruik, juridische verantwoordelijkheid en vertrouwen; vooral in situaties met grote gezondheidsrisico’s, zoals bij hart- en vaatziekten. DECIDE-VerA is een onderzoeksproject dat deze vragen centraal stelt. Het project, dat loopt van winter 2022 tot voorjaar 2025.
In plaats van het ontwikkelen van nieuwe AI-technologieën, richt DECIDE-VerA zich op de vraag hoe beslisondersteunende systemen zoals DECIDE op een betrouwbare, bruikbare, ethisch verantwoorde en juridisch correcte manier kunnen worden ontworpen en geïmplementeerd.

De casus van Alex
Alex is 36 jaar oud, getrouwd, heeft nog geen kinderen en werkt als huisarts. Alex houdt van voetbal, hij is fit en gezond. Tijdens een potje voetbal voelt Alex zich vreemd. Hij voelt een scherpe pijn op zijn borst die uitstraalt naar zijn linkerarm en kaak. Als hij aan de kant gaat zitten zakt de pijn niet. Hij denkt: “schoolvoorbeeld van een hartinfarct.” Hij wordt direct met ambulance naar een ziekenhuis gebracht. In het ziekenhuis wordt een hartinfarct vastgesteld. Hij wordt uiteindelijk 2,5u na het begin van zijn klachten gedotterd, met succes. Hij ontwikkelde daarna wel een ritmestoornis, waarvoor hij nog een tijd in het ziekenhuis moest blijven. Daarna volgden nog twee maanden hartrevalidatie. Inmiddels is het zeven jaar later.

Alex heeft geen hartklachten meer gehad. Hij gebruikt nog wel twee medicijnen, een bloedverdunner en een cholesterolverlagend middel. Alex blijft fysiek actief en is inmiddels trotse vader van een zoon. Zijn casus werpt echter een cruciale vraag op: had deze gebeurtenis voorkomen kunnen worden met behulp van bestaande gezondheidsdata gekoppeld aan een preventie interventie?

De bredere Context
Het verhaal van Alex staat niet op zichzelf. In 2023 overleden 520 mannen en vrouwen jonger dan 50 jaar aan hart- en vaatziekten in Nederland. In 2022 betrof 11,7% van de ziekenhuisopnames vanwege cardiovasculaire aandoeningen volwassenen onder de 55 jaar (Koop et al., 2024; De Groot et al., 2024). Deze cijfers onderstrepen de noodzaak van betere en eerdere identificatie van risicopatiënten, vooral onder jongere, vaak onderbelichte bevolkingsgroepen.

Kan AI een Rol Spelen?
Onderzoekers van het LUMC onderzochten of routinematig verzamelde gezondheidsdata zouden kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van personen met een verhoogd risico op een hart- of vaatziekte. In 2023 introduceerden Van Os et al. het systeem DECIDE, een Clinical Decision Support System (CDSS) dat gebruikmaakt van geslachtspecifieke, verklaarbare AI-modellen. Hoewel het systeem zich nog in de ontwikkelingsfase bevindt, toont het veelbelovende mogelijkheden om huisartsen te ondersteunen bij proactieve risicobeoordeling.

Wat is er precies gedaan? 
Om deze uitdagingen aan te pakken, hebben we een interdisciplinair team samengesteld met expertise op het gebied van:
•    Medische ethiek, bio-ethiek en recht
•    Privaatrecht
•    AI en verantwoordelijk design
•    Patiëntvertegenwoordigers
Samen onderzochten we onder welke voorwaarden een AI-tool zoals DECIDE zinvol kan bijdragen aan gezamenlijke besluitvorming in de eerstelijnszorg, zonder ethische of juridische grenzen te overschrijden
 
Meer lezen over de uitkomsten van dit project?

• Combining guidance ethics and the capability approach to inform the development of an AI-driven Clinical Decision Support aimed at promoting shared decision making on cardiovascular disease risks
• Lived Experiences of Minoritized Communities Informing Participatory AI Design in Healthcare
• The formative analysis of phase I
• Inzichten en aanbevelingen: Evaluatiestudie DECIDE-VerA fase I & II. Onderzoeksrapport t.b.v. Projectfase III

Een uitgebreid overzicht van alle activiteiten, publicaties en bronnen vindt u op de WeLL Website

Partners
Dit project wordt geleid door het National eHealth Living Lab (NeLL) van het LUMC in samenwerking met:
•    Afdeling Medische Ethiek en Gezondheidsrecht, LUMC
•    Instituut voor Privaatrecht, Universiteit Leiden
•    TU Delft
•    TU/e
•    Hogeschool Rotterdam
•    Patiëntenfederatie Nederland
•    UMC Utrecht

Contact
Voor meer informatie of samenwerkingsverzoeken kunt u contact opnemen met:
María Villalobos-Quesada m.j.villalobos_quesada@lumc.nl