Blog | Leren van Briljante Mislukkingen in de zorg - faalintelligentie door patroonherkenning
6 april, 2021
Op 23 maart werden voor de zevende keer de Briljante Mislukkingen Awards Zorg uitgereikt. Een Briljante Mislukking is een goed voorbereide poging om iets te realiseren, die een andere uitkomst heeft dan gepland. Mislukkingen zijn briljant wanneer ervan geleerd wordt en de ervaringen met anderen worden gedeeld. Tijdens de digitale prijsuitreiking deelden de genomineerde zorginnovators hun lessen met het publiek.
De publieksprijs ging naar de Briljante Mislukking van Stichting Corona in Kaart (SCiK). Toen corona losbarstte, was er weinig zicht op de lokale verspreiding van het coronavirus. De SCiK ontwikkelde daarom een regionaal data- en informatieplatform en realiseerde een pilot in Rotterdam. Helaas lukte het niet om het platform in de lucht te houden en op nationaal niveau uit te rollen. De initiatiefnemers hopen op een doorstart en krijgen hiervoor ondersteuning vanuit het TweedeKansenLoket van het Instituut voor Briljante Mislukkingen.
De juryprijs werd gewonnen door huisarts Dianne Jaspers met haar initiatief voor digitale triage bij de huisartsenpost. Jaspers, voormalig medisch directeur van Huisartsen Eemland, zag de druk op haar huisartsenpost steeds verder toenemen. Toen ze werd benaderd door digitaal triage- en consultatieplatform Docly was ze daarom direct enthousiast. Helaas trok Docly zich tijdens de succesvolle pilot terug uit de Nederlandse markt. Jaspers zat niet bij de pakken neer en ontwikkelde samen met Topicus en DigiDok een alternatief platform, spreekuur.nl. De jury over de winnende casus: “Dit project heeft een duidelijke visie met impact voor meerdere stakeholder- groepen (artsen en patiënten). Het is goed doordacht en er is vooraf duidelijk een risicomanagement-analyse gedaan en gekeken welke partijen mee moeten doen. De gouden lessen zijn breed toepasbaar en verdienen een groot podium.”
Briljante Mislukkingen archetypen – Universele lessen, patronen of leermomenten
Ook in dit turbulente jaar is er weer een waardevolle oogst aan faal- en leeropbrengsten. Deze duiden wij onder meer aan de hand van de Briljante Mislukkingen Archetypen ; ‘universele lessen’, patronen of leermomenten die een specifieke ervaring overstijgen en ook op veel andere innovatieprojecten van toepassing zijn. Om reflectie en daadwerkelijke toepassing van leermomenten te stimuleren (double-loop learning) heeft het
instituut 16 archetypen ontwikkeld. Deze zijn voortgekomen uit een analyse van een groot aantal Briljante Mislukkingen.
De Duiker en de Canyon: niet alleen letten op de harde, maar ook op de hardnekkige zaken!
Dit jaar komen we in meerdere cases de combinatie van het Briljante Mislukkingen archetype de Canyon (ingesleten patronen) en de Duiker van Acapulco (timing) tegen. Ingesleten patronen in de vorm van routines, gewoontes, geschreven en ongeschreven protocollen dreigen de beoogde innovatie in de weg te zitten terwijl innoveren juist betekent dat je vaak op de troepen vooruitloopt! Dat levert natuurlijk extra uitdagingen op. Door dit soort combinaties van archetypen onder de loep te nemen, kunnen we patroonherkenning en daarmee onze collectieve ‘faalintelligentie’ nog verder vergroten.
In de casus ‘'Zonder stigma de deur door’ strandde het gezichtsherkenningssysteem dat Theo Breurers en Tim van de Geijn ontwikkelden op de privacywetgeving. Het systeemperspectief speelt een belangrijke rol, waarbij de uitdagingen rond de privacywetgeving een illustratie zijn van regelgeving die soms geen recht doet aan de intenties van de wetgever. Dit project legt een aantal zaken bloot waar structureel naar gekeken moet worden. Met name het onderscheid tussen Compliance with the Rules en Compliance with the Principles is belangrijk. De archetypes de Canyon (ingesleten patronen) en de Duiker van Acapulco (timing) zorgen hier voor een lastig samenspel. Vanuit de Canyon zien we dat de interpretatie van de privacywetgeving (GDPR of AVG) weinig flexibel is. Men is gewend om de wet op een bepaalde manier te interpreteren. Ook de initiatiefnemers van de Stichting Corona in Kaart ervoeren overigens een defensieve houding als gevolg van een wisselende interpretatie van de privacywetgeving. Hierdoor is het ongelofelijk lastig om een goede timing te vinden. De huidige strikte interpretatie van de privacywet biedt gewoonweg nauwelijks ruimte voor innovatieve toepassingen.
Bij de casus van myTomorrows over innovatieve financieringsmodellen voor early access in Nederland doet zich de combinatie van de Canyon en de Duiker van Acapulco eveneens gelden. Medische behandelingen die nog in ontwikkeling zijn kunnen voor uitbehandelde patiënten de nodige gezondheidswinst opleveren. Het koppelen van patiënten en artsen aan geneesmiddelen die in ontwikkeling zijn, stuit echter op de starheid van bestaande vergoedingssystematieken; ook dit blijkt een vast patroon dat moeilijk te veranderen is. Mede hierdoor is de timing een grote uitdaging en loop je als innovator al snel te ver voor de troepen uit. Het ongeduld is extra begrijpelijk omdat het gaat om echte patiënten die nu hulp nodig hebben.
Ook het afsprakenstelsel dat Qiy ontwierp om mensen meer controle te geven over de gegevens die ze online genereren kwam volgens de Europese Commissie twee jaar te vroeg. Wat ingesleten gedrag betreft is ook de belangrijkste les van Qiy Foundation veelzeggend: er is veel angst en pijn nodig voordat mensen hun gedrag veranderen. Ook Stichting Corona in Kaart merkte hoe lastig het kan zijn om mensen ervan te overtuigen het anders te doen en nam daarbij een sterke centralistische reflex wordt waar.
Het zal niet verbazen dat het daarbij in veel gevallen gaat om het collectieve gedrag op systeemniveau in de zorg. Regelgeving is slecht berekend op de voorgestelde innovaties en bestaande business- en organisatiemodellen staan de benodigde systeemveranderingen nog te vaak in de weg. Ook matchen bestuurstermijnen niet met de tijd die nodig is om een dergelijke fundamentele en noodzakelijke verandering te realiseren.
Alternatieve paden bewandelen
Positief is het feit dat de initiatiefnemers van de Briljante Mislukkingen-cases in deze editie niet bij de pakken neer zijn gaan zitten bij systeemtegenslag. Hoewel men vaak voor de troepen uitloopt, zien we dat men niet alleen tegen de regels duwt, maar ook alternatieve paden bewandelt. Soms creëren initiatiefnemers hier letterlijk een tweede kans mee. Zo kwam er na het mislukken van de uitrol van Docly in Nederland een alternatief digitaal platform: Spreekuur.nl. Dit platform heeft goed gekeken naar wat er bij Docly beter kon, inclusief een slimme integratie met het huisartseninformatiesysteem. De leeropbrengsten bleken goud waard. Toen voor Qiy het succes langer op zich liet wachten dan gedacht, is gekeken naar mogelijkheden om het gedachtegoed in de praktijk aan te tonen. Hieruit is een innovatieve kaartenapp ontsproten die gemak en voordeel biedt én je privacy respecteert. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) is het toch gelukt om voort te bouwen op de resultaten van het zorgclustermodel nadat het traject werd afgebroken. Ook Ingmar de Gooijer geeft met myTomorrows niet op in Nederland. Gedragen door wereldwijd succes blijft men in Nederland zoeken naar creatieve oplossingsrichtingen zoals het bundelen van de krachten met andere koplopers in de Personalised Health Care Catalyst Alliance.
Ons advies is om in taaie omgevingen zoals de zorg enerzijds te blijven duwen tegen de regels en anderzijds ondernemend en proactief te blijven kijken wat in de bestaande omgeving al wél mogelijk is. De algemene tip is: ga nu niet alleen zitten wachten tot de wetten veranderen, ga aan de slag! En tegen de casusindieners van deze editie en alle andere innovators in de zorg zeggen we: ga vooral ook met elkaar praten en blijf kennis uitwisselen over contexten heen, onder andere door patroonherkenning aan de hand van de archetypen. Dus als je in een Canyon zit, help elkaar los te maken van foutgevoelige denkkaders. Bijvoorbeeld door middel van een zogenaamde pre-mortem-analyse, waarin je alles omdraait en een nabespreking houdt nog vóór je project begonnen is en ervan uitgaat dat het een gigantische mislukking was. Of wat dacht je van Vooruit Falen. Door te falen en daarvan te leren, kom je sneller vooruit!
Instituut voor Briljante Mislukkingen
Paul Iske & Bas Ruyssenaars